Kemoterapi ve/veya radyasyonun üreme organları üzerine etkisi
Hodgkin lenfomada kullanılan kemoterapi ilaçlarının üreme organları üzerine farklı etkileri vardır. BEACOPP rejiminin temelini oluşturan alkilleyici ajanlar yumurtalık hasarına sebep olmaktadır ve ABVD rejimine kıyasla toksisitesi çok daha fazladır. Ayrıca az folikülü olan yaşlı kadınların genç kadınlara kıyasla toksisiteden etkilenme oranı daha yüksektir. Erkekte kemoterapi sperm üretimini olumsuz yönde etkiler. Testosteron üretimi üzerine etkisi azdır. Testislere uygulanacak küçük doz bir radyoterapi ise çok hasar verebilir, nitekim testis bölgesinin radyoterapisine nadiren gerek duyulur.
Kanser tedavilerinin kısırlığa sebep olma olasılıkları * |
|||
KANSER TEDAVİLERİ | RİSK DERECESİ | ||
KADINLAR |
ERKEKLER |
||
|
|
Yüksek Risk (Kadınlarda >%80 kalıcı adet görememe; erkeklerde uzamış sperm azlığı) |
|
|
|
Orta Risk (Kadınlarda %40-60 kalıcı adet görememe; erkeklerde özellikle diğer ilaçlarla birlikte verildiğinde uzamış sperm azlığı) |
|
|
|
Düşük Risk (Kadınlarda <%20 kalıcı adet görememe; erkeklerde özellikle diğer ilaçlarla birlikte verilmediğinde geçici sperm sayısı azlığı) |
|
|
|
|
Çok Düşük Risk veya Risk Yok (Kadınlarda geçici adet görememe; erkeklerde geçici sperm sayısı azlığı) |
|
|
Risk Bilinmiyor (Kadınlarda geçici adet görememe; erkeklerde sperm üretimini etkileyebilir) |
CMF: cyclophosphamide, methotrexate, fluorouracil, CEF: cyclophosphamide, epirubicin, fluorouracil,
CAF: cyclophosphamide, doxorubicin, fluorouracil, TAC: docetaxel, doxorubicin, cyclophosphamide, BEACOPP: doxorubicin, belomycin, vincristine, etoposide, cyclophosphamide, procarbazine, BCNU: carmustine, CCNU: lomustine, AC: doxorubicin, cyclophosphamide, EC: epirubicin, cyclophosphamide, ABVD: doxorubicin, bleomycin, vinblastin, dacarbazine, CHOP: cyclophosphamide, doxorubicin, vincristine, prednisone, CVP: cyclophosphamide, vincristine, prednisone, AML: acute myeloid leukemia, ALL: acute lymphocitic leukemia
Yaş ve uygulanan kemoterapiye göre tedavi tamamlandıktan sonra düzenli adet görebilen kadınların oranı |
||||
TEDAVİ ANINDAKİ YAŞ |
SÜRE |
2 KÜR ABVD | 2 KÜR ABVD + 2 KÜR BEACOPP |
6 KÜR BEACOPP |
18-29 | Kemoterapiden hemen sonra | 94% | 100% | 88% |
Ortalama 46 ay sonra | 88% | 95% | 81% | |
30-45 | Kemoterapiden hemen sonra | 97% | 90% | 55% |
Ortalama 46 ay sonra | 95% | 75% | 40% |
Yumurtalıklara kanser yayılma riski
Birçok araştırmada dondurulmuş yumurtalık dokusunda kanser hücresi üzerine calışılmış ancak yüksek dereceli tümörler hariç yayılım gösterilememiştir. Nitekim Hodgkin lenfoma da nadiren yayılım gösteren bir hastalık olarak bilinmektedir.
Üremenin korunmasının getireceği riskler
Hodgkin lenfomada tümör hücreleri hormon bağımlı olmadığından risk oldukça düşüktür. Hasta kanser teşhisi konulur konulmaz fertilitesini korumak için bir merkeze yönlendirilmeli ve koruyucu tedaviye kemoterapiden önce başlanmalıdır.
Kaynak:
* Lambertini, M., et al., Cancer and fertility preservation: international recommendations from an expert meeting. BMC Med, 2016. 14: p. 1.